Ελσχάιμερ, Άνταμ

(Adam Elsheimer, Φρανκφούρτη 1578 – Ρώμη 1610;). Γερμανός ζωγράφος. Σχετικά με την πορεία του προς την κατάκτηση προσωπικού ύφους, στη διάρκεια της σύντομης καλλιτεχνικής ζωής του, δεν υπάρχουν ασφαλείς πληροφορίες. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι η πρώτη διαμόρφωση της τεχνοτροπίας του συντελέστηκε στην πόλη όπου γεννήθηκε και ίσως στο περιβάλλον των Φλαμανδών τοπιογράφων, όπως φανερώνει το έργο του Άποψη της Φρανκφούρτης –αν είναι πραγματικά δικό του– που βρίσκεται στο Ιστορικό Μουσείο της Φρανκφούρτης. Ο Ε. εγκατέλειψε σύντομα τη Γερμανία και έμεινε για ένα διάστημα στη Βενετία, πριν από το 1600, οπότε εγκαταστάθηκε στη Ρώμη. Αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής του προσωπικότητας διαδραμάτισε η παραμονή του στην πόλη αυτή, διεθνές καλλιτεχνικό κέντρο την εποχή εκείνη, όπου είχαν συγκεντρωθεί ζωγράφοι που ακολουθούσαν τις πιο διαφορετικές τάσεις και τεχνοτροπίες: ο Καραβάτζιο, οι Καράτσι, ο Ρούμπενς, ο Πολ Μπριλ κ.ά. Σε ένα περιβάλλον τόσο πλούσιο σε νέες ζυμώσεις, ο Ε. έγινε κύριος εκπρόσωπος της επεξεργασίας ενός νέου ζωγραφικού είδους σε μικρογραφική κλίμακα, του τοπίου, που έμελλε να έχει μεγάλη εξέλιξη στον 17o αι. με τους Καράτσι, τον Πουσέν, τον Κλοντ Λορέν, έως τους μεγάλους Ολλανδούς τοπιογράφους. Ο καλλιτέχνης κατένειμε τις μάζες με υπολογισμένη ισορροπία και τόνιζε την αντίθεση σκιάς και φωτός σε υποβλητικές νυχτερινές σκηνές, με ένα αίσθημα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί προρομαντικό και το οποίο είναι επίσης αναγνωρίσιμο στη βόρεια παράδοση των Αλτντόρφερ, Μπάλντουνγκ και των άλλων εκπροσώπων της σχολής του Δούναβη. Μια βαθιά γνώση της φύσης, ένα πανθεϊστικό αίσθημα της μυστηριακής της ζωτικότητας πλημμυρίζει τα έργα του, από τα οποία ξεχωρίζουν: Η φυγή στην Αίγυπτο (πινακοθήκη Μονάχου), Ο βοσκός κάτω από τη βελανιδιά και Ο Ερμής και οι θυγατέρες της Αγλαύρου (Φλωρεντία, πινακοθήκη Ουφίτσι), Άγιος Ιερώνυμος (Ακαδημία Καράρα του Μπέργκαμο) και κυρίως Το τοπίο την αυγή (μουσείο του Μπραουνσβάιγκ). Το έργο του Ε. επηρέασε πολλούς καλλιτέχνες, από τον Κάρλο Σαρατσένι έως τον Ρέμπραντ. «Ο Τωβίας και ο άγγελος», έργο του Γερμανού ζωγράφου Άνταμ Ελσχάιμερ, ο οποίος επηρεάστηκε από τους Ιταλούς ζωγράφους του μπαρόκ, Καραβάτζιο και Ανίμπαλε Καράτσι, συγχωνεύοντας με λυρική πνοή την τεχνοτροπία της αντίθεσης σκιάς και φωτός του πρώτου με το ηρωικό τοπίο του δεύτερου (Ιστορικό Μουσείο, Φρανκφούρτη· φωτ. Igda).